Boston (BCG) là mô hình được thiết lập để giúp doanh nghiệp xây dựng một chiến lược kinh doanh dài hạn. Cụ thể, mô hình hình này mở ra một môi trường mới để các doanh nghiệp có thể nhận ra cơ hội phát triển thông qua việc cân nhắc lựa chọn có nên đầu từ vào danh mục sản phẩm nào đó nữa hay không. Vậy, định nghĩa chính xác về mô hình Boston là gì? Ma trận BCG được ứng dụng như thế nào trong doanh nghiệp? Cùng Reviewsan tìm ra hiểu chi tiết các vấn đề trên thông qua nội dung của bài viết sau nhé!
Mô Hình Boston Là Gì?
Mô Hình Boston Là Gì?
Mô hình Boston có tên đầy đủ là Boston Consulting Group (BCG) và được gọi tắt là ma trận BCG. Đây được xem là một công cụ hữu hiệu trong vấn đề quản trị chiến lược kinh doanh trong dài hạn của doanh nghiệp.
Bởi lẽ, công dụng chính của mô hình Boston chính là giúp cho doanh nghiệp có thể đánh giá và phân loại danh mục sản phẩm. Từ đó giúp họ đưa ra quyết định chính xác về việc tiếp tục đầu tư hoặc ngừng sản xuất một sản phẩm cụ thể. Điều này đồng nghĩa rằng, mô hình Boston là công cụ giúp cho doanh nghiệp cũng như nhà đầu tư có thể nhận biết được cơ hội để tăng trưởng của mình trước những diễn biến phức tạp của thị trường.
Phân Tích Chi Tiết Mô Hình Boston
Sau khi đã nắm vững khái niệm về mô hình Boston Consulting Group (BCG), chúng ta sẽ tiến hành phân tích cụ thể các thành phần trong ma trận BCG thông qua nội dung dưới đây.
SBU Con Chó (Dog)
Phân Tích Chi Tiết Mô Hình Boston
SBU con chó là nơi thể hiện cho những sản phẩm có thị phần và tốc độ tăng trưởng thấp. Hiểu đơn giản, đây đều là những sản phẩm không đóng góp nhiều vào doanh thu của công ty do thị phần thấp và tăng trưởng chậm. Đồng nghĩa rằng, những sản phẩm này có thể trở thành gánh nặng tài chính kéo dài, gây ra rủi ro mất vốn quan trọng.
Do đó, thường thì các sản phẩm trong SBU con chó sẽ không được doanh nghiệp rót tiền vào nữa. Thậm chí, nếu có đầu tử thì đây chỉ là hình thức mà doanh nghiệp chỉ cố gắng thu hồi vốn để hạn chế những rủi ro nhất có thể.
SBU Con Bò (Cash Cow)
Các sản phẩm nằm trong phân khúc tăng trưởng thấp, nhưng có thị phần đáng kể, được gọi là SBU con bò. Do đó, đây được xác định là nơi mà công ty nên tiếp tục “vắt sữa bò” để kiếm thêm lợi nhuận trong quá trong quá trình kinh doanh. Thông thường, SBU con bò sẽ được đặt ở góc dưới bên trái của mô hình Boston. Đồng thời, đây là nơi chứa đựng các sản phẩm dẫn đầu trong các thị trường đã phát triển.
Nhìn chung, những sản phẩm tại năm trong ô con bò có khả năng tạo ra lợi nhuận vượt trội so với tốc độ tăng trưởng của thị trường và có khả năng tự duy trì từ khía cạnh tài chính. Doanh nghiệp nên tận dụng tối đa các sản phẩm này càng lâu càng tốt. Bởi lẽ, giá trị của các sản phẩm này thường dễ dàng tính toán, lường nhờ vào mô hình dòng tiền của chúng rất dễ nhận biết và dự đoán.
SBU Ngôi Sao (Star)
Phân Loại Mô Hình Boston
Trong mô hình Boston, các đơn vị chiến lược (SBU) có thị phần lớn và tạo ra lượng tiền mặt cao nhất được xem là ngôi sao. Thường thì những sản phẩm độc quyền hoặc sản phẩm mới ra mắt trên thị trường được phân loại vào ô ngôi sao trong mô hình BCG.
Thực tế, SBU ngôi sao là ô nằm ở góc phần tư phía trên bên trái của mô hình Boston. Đây là nơi thường chứa sản phẩm tạo ra thu nhập cao nên đòi hỏi doanh nghiệp cũng phải chi trả một tiền lớn. Tuy nhiên, khi tốc độ tăng trưởng của thị trường giảm, các sản phẩm ở ô ngôi sao có thể tiến dần trở thành SBU con bò. Do đó, doanh nghiệp cần phải đầu tư mạnh vào các sản phẩm tại ô SBU ngôi sao trước khi tiềm năng tăng trưởng của chúng bị giảm đi.
SBU Dấu Hỏi Chấm (Question Mark)
Các sản phẩm trong phân khúc SBU dấu hỏi chấm thường nằm trong thị trường tăng trưởng cao nhưng doanh nghiệp không giữ vững thị phần. Các sản phẩm này phát triển nhanh, nhưng đòi hỏi sự đầu tư lớn về tài nguyên. Do đó, chúng cần được theo dõi và phân tích thường xuyên để xác định xem liệu việc duy trì chúng là hợp lý hay không.
Tuy nhiên, điều đáng lưu ý ở đây là những sản phẩm trong SBU này có thể phát triển thành ngôi sao nếu có sự đầu tư hợp lý. Thế nên, doanh nghiệp cũng cần đầu tư vào SBU dấu hỏi chấm nếu chắc chắn sản phẩm bên trong có tiềm năng tăng trưởng mạnh và mang lại giá trị trong tương lai.
Tầm Quan Trọng Của Mô Hình Boston Với Doanh Nghiệp
Mô hình Boston có tầm quan trọng vô cùng to lớn đối với doanh nghiệp. Cụ thể, mô hình này đóng vai trò quyết định trong việc định hình và thúc đẩy chiến lược phát triển dài hạn như:
Phân Chia Nguồn Lực Hợp Lý
Vai Trò Của Mô Hình Boston Với Doanh Nghiệp
Mô hình Boston giúp doanh nghiệp hiểu rõ hơn về vị trí của từng sản phẩm trong danh mục của mình. Điều này giúp quyết định cách phân chia nguồn lực đúng đắn, đặt chú trọng vào các sản phẩm có tiềm năng tăng trưởng cao hơn và thực hiện cắt giảm chi phí cho những sản phẩm không còn hiệu suất tốt.
Tối Ưu Hóa Quản Lý Sản Phẩm
Bằng cách phân loại sản phẩm vào các phân khúc khác nhau như “Ngôi sao”, “Bò sữa”, “Dấu hỏi chấm” và “Con chó”, doanh nghiệp có khả năng quản lý tập trung và hiệu quả hơn đối với mỗi loại sản phẩm. Điều này giúp tập trung năng lực và nguồn lực vào những sản phẩm mang lại giá trị cao nhất.
Lập Kế Hoạch Tương Lai
Tầm Quan Trọng Của Mô Hình Boston Với Doanh Nghiệp
Mô hình Boston được xem là một công cụ giúp dự đoán sự phát triển của các sản phẩm trong tương lai dựa trên tốc độ tăng trưởng và thị phần hiện tại. Điều này giúp doanh nghiệp chuẩn bị kế hoạch dài hạn, đối phó với các thay đổi trong môi trường thị trường và xác định các bước tiếp theo cho từng sản phẩm.
Tối Ưu Hóa Quản Lý Danh Mục
Ngoài những tính năng đặc biệt trên, mô hình Boston cũng giúp doanh nghiệp quản lý danh mục sản phẩm một cách hiệu quả hơn. Cụ thể, đây là công cụ hữu hiệu để giúp xác định liệu cần loại bỏ hoặc tái cấu trúc các sản phẩm không còn phù hợp với chiến lược dài hạn.
Đồng thời mang đến cái nhìn tổng quan về các phân khúc khác nhau để phát triển sản phẩm. Từ đó hỗ trợ doanh nghiệp trong việc lựa chọn chiến lược phù hợp cho mỗi loại sản phẩm. Điều này giúp tối ưu hóa cách tiếp cận thị trường và quyết định về đầu tư, quảng cáo, phân phối và phát triển sản phẩm.
Ưu Điểm Và Nhược Điểm Của Mô Hình Boston
Sau khi đã tìm hiểu về khái niệm và vai trò của mô hình Boston là gì, bạn không nên bỏ qua các gợi ý về ưu điểm và nhược điểm của mô hình trong kinh doanh thông qua nội dung dưới đây.
Ưu Điểm Của Mô Hình Boston
Ưu Điểm Của Mô Hình Boston
- Mô hình Boston có cấu trúc đơn giản, dễ tiếp cận và áp dụng.
- Đây là mô hình có khả năng giúp doanh nghiệp đưa ra quyết định thông minh khi đầu tư vốn vào các sản phẩm tiềm năng.
- Ma trận Boston được xem là một phần quan trọng trong bức tranh tổng thể về kinh doanh. Cụ thể, đây là công cụ hiệu quả để giúp doanh nghiệp nắm bắt các vấn đề hiện tại mà họ đang đối mặt.
- Mô hình Boston cung là phương tiện hữu hiệu trong việc hỗ trợ doanh nghiệp đánh giá hiệu suất của các đơn vị kinh doanh.
- Áp dụng Boston trong mô hình kinh doanh giúp doanh nghiệp kết nối điểm mạnh cạnh tranh với cơ hội thị trường. Từ đó giúp bạn xây dựng các chiến lược đầu tư phù hợp cho từng giai đoạn phát triển sản phẩm, nhằm tối đa hóa lợi nhuận.
Nhược Điểm Của Mô Hình Boston
Nhược Điểm Của Mô Hình Boston
- Mô hình Boston thiếu khả năng dự báo tương lai và không xem xét các yếu tố từ môi trường bên ngoài có thể ảnh hưởng đến doanh nghiệp.
- Thường thì mô hình Boston chỉ tập trung vào mục tiêu về thị phần và tăng trưởng thị trường, bỏ qua các khía cạnh kinh doanh quan trọng khác nên cũng phần nào đó ảnh hưởng đến thành công của chiến lược.
- Cách phân loại trong mô hình Boston thành bốn góc phần tư có thể trở nên phức tạp nếu sản phẩm nằm giữa các danh mục này.
- Trong mô hình kinh doanh phức tạp, việc áp dụng mô hình Boston có thể không đem lại hiệu quả cao. Bởi lẽ, thị phần và phần trăm tăng trưởng không phải là những yếu tố quyết định duy nhất của lợi nhuận.
Cách Ứng Dụng Mô Hình Boston Khi Lập Kế Hoạch Kinh Doanh
Mô hình Boston đã được sử dụng rộng rãi để xây dựng kế hoạch và chiến lược marketing trong các doanh nghiệp. Mặc dù phân tích ma trận BCG ngày nay đã giảm đi sự quan trọng, nhưng chiến lược Boston vẫn có thể là một công cụ hữu ích nếu được thực hiện qua các bước sau:
Bước 1: Lựa Chọn Đơn Vị Phân Tích
Cách Ứng Dụng Mô Hình Boston Khi Lập Kế Hoạch Kinh Doanh
Mô hình ma trận BCG trong quản trị chiến lược có thể áp dụng cho việc phân tích các đơn vị kinh doanh độc lập (SBU), các thương hiệu riêng biệt, hoặc thậm chí cả một doanh nghiệp lớn. Do đó, sự lựa chọn đơn vị sẽ ảnh hưởng đến toàn bộ phân tích. Vì vậy, xác định rõ đơn vị cần thực hiện phân tích là một yếu tố quan trọng mà bạn không nên bỏ qua khi tiến hành áp dụng mô hình Boston.
Bước 2: Xác Định Thị Trường
Xác định thị trường là một trong những bước quan trọng nhất khi thực hiện phân tích ma trận BCG. Bởi lẽ, sự không chính xác trong việc xác định thị trường có thể dẫn đến phân loại không chính xác. Từ đó, ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả cuối cùng cùng của quá trình áp dụng mô hình Boston trong việc phân tích tiềm năng phát triển của sản phẩm.
Bước 3: Tính Toán Thị Phần Tương Đối
Thị phần tương đối có thể xác định thông qua doanh thu hoặc thị phần của sản phẩm. Cụ thể, bằng cách chia thị phần hoặc doanh thu thương hiệu của bạn cho thị phần của đối thủ cạnh tranh lớn nhất trong ngành. Đây cũng là bước nhằm giúp doanh nghiệp có thể nhận biết được tiềm năng tăng trưởng của sản phẩm trên thị trường.
Bước 4: Đo Tốc Độ Tăng Trưởng Thị Trường
Cách Thiết Lập Mô Hình Boston Khi Lập Kế Hoạch Kinh Doanh
Tỷ lệ tăng trưởng của ngành có thể xuất hiện trong báo cáo ngành hoặc cũng có thể tính toán dựa trên tăng trưởng doanh thu trung bình của các doanh nghiệp đầu ngành. Thông thường, tốc độ tăng trưởng thị trường ngành thường được thể hiện dưới dạng tỷ lệ phần trăm. Điểm giữa trục y thường được đặt ở tốc độ tăng trưởng 10%.
Tuy nhiên, điều này có thể thay đổi tùy ngành và lĩnh vực kinh doanh. Bởi lẽ, có những ngành có tăng trưởng trong nhiều năm nhưng chỉ với tốc độ bình quân là 1 hoặc 2% mỗi năm. Do đó, trong quá trình phân tích ma trận BCG, cần xác định một tốc độ tăng trưởng được coi là quan trọng (điểm giữa) để phân loại “Bò sữa” khỏi “Ngôi sao” và “Dấu hỏi chấm” so với “Con chó”.
Bước 5: Vẽ Các Vòng Tròn Trên Mô Hình Boston
Sau khi hoàn tất các tính toán, bạn có thể vẽ thương hiệu của mình lên trên ma trận BCG. Mỗi thương hiệu sẽ được vẽ thành một vòng tròn riêng. Cụ thể, kích thước của vòng tròn phản ánh tỷ lệ doanh thu mà mỗi thương hiệu đóng góp trong doanh nghiệp của bạn.
Các Điểm Cần Lưu Ý Khi Sử Dụng Mô Hình Boston
Các Điểm Cần Lưu Ý Khi Sử Dụng Mô Hình Boston
Dưới đây là những vấn đề quan trọng cần cân nhắc khi áp dụng Mô hình BCG trong quản trị chiến lược kinh doanh:
- Thị phần không nhất thiết thể hiện đầy đủ tính hấp dẫn của một sản phẩm trên thị trường. Thông qua việc chỉ nhìn vào thị phần, doanh nghiệp có thể bỏ qua những yếu tố quan trọng khác ảnh hưởng đến sự thành công của sản phẩm.
- Thị phần là chỉ số đo lường khả năng tạo ra lợi nhuận của sản phẩm. Tuy nhiên, thành phần này cũng phải kết hợp với các yếu tố khác như: giá cả, chiến lược tiếp thị và khả năng cạnh tranh để có cái nhìn toàn diện hơn về hiệu quả tài chính của sản phẩm.
- Sự phát triển và mức độ phổ biến của sản phẩm có thể thay đổi tùy thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau. Bởi, mỗi sản phẩm có thể có vòng đời riêng biệt, không thể áp dụng một tiêu chuẩn duy nhất.
- Doanh nghiệp không nên chỉ tập trung một cách chặt chẽ vào hai yếu tố “Thị phần” và “Tốc độ tăng trưởng thị trường” mà cần xem xét cả những yếu tố khác có ảnh hưởng đến sự phát triển bền vững của sản phẩm. Các yếu tố như: xu hướng thay đổi trong ngành, thay đổi nhu cầu của khách hàng, công nghệ mới và tình hình kinh tế cũng cần được xem xét để định hình chiến lược tốt hơn.
Lời Kết
Trên đây các gợi ý của Reviewsan về tất cả vấn đề có liên quan đến mô hình Boston. Hy vọng thông qua nội dung của bài viết trên, bạn sẽ nắm bắt được các kiến thức cơ bản về ma trận vô cùng đặc biệt này và có thể áp dụng được vào thực tế trong phân tích chiến lược doanh nghiệp. Cảm ơn đã đọc bài viết và chúc bạn tận dụng mô hình này thành công!
